Ruben Gowricharn neemt afscheid als bijzonder hoogleraar

[INGEZONDEN] – Op maandag 29 november j.l. nam professor Ruben Gowricharn afscheid als bijzonder hoogleraar Hindostaanse Diasporastudies aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam. Het werd een verlaat afscheid van Gowricharn als bijzonder hoogleraar aangezien corona steeds roet in het eten gooide bij de planning van het afscheid eerder.

Deze leerstoel is in 2010 ingesteld door de Stichting Diaspora Leerstoel Lalla Rookh met als doel het bevorderen van onderwijs in en onderzoek naar de Surinaams-Hindostaanse gemeenschap in Nederland, Suriname, India en daarbuiten. De benoeming van de bijzonder hoogleraar is voor een periode van vijf jaar. Van 2010 tot en met 2015 bekleedde Chan Choenni deze leerstoel. Hierna nam Gowricharn de fakkel over.

Gowricharn heeft een behoorlijke wetenschappelijke staat van dienst. Hij werkte als consulent arbeidszaken en als ambtelijk onderzoeker bij de gemeente Rotterdam en werd daarna postdoc aan de Universiteit van Amsterdam. Van 2002 tot 2006 bekleedde hij de FORUM/Verwey-Jonker Leerstoel aan de Universiteit van Tilburg. Van 2007 tot 2017 was hij hoogleraar Sociale Cohesie en Transnationale Vraagstukken aan dezelfde universiteit. Van zijn hand verschenen talloze wetenschappelijke boeken en artikelen. Vanwege zijn wetenschappelijke werk werd hij in maart 2021 namens de Surinaamse president gedecoreerd door ambassadeur Rajendre Kahrgi op de Ambassade van Suriname in Den Haag. Hij werd benoemd tot Officier in de Ereorde van de Gele Ster.

Zijn afscheidsrede heette Wetenschap gerelativeerd. Kanttekeningen uit de leefwereld waarin hij onder meer afrekent met het zogeheten onafhankelijk en objectief karakter van onderzoek. In zijn optiek is objectief onderzoek een onhaalbaar streven omdat de subjectiviteit van de onderzoeker hoe dan ook doorwerkt in het onderzoeksresultaat. Het zijn de culturele normbeelden van onderzoekers die de interpretatie van data sterk bepalen. Met andere woorden, het streven naar objectiviteit en onafhankelijkheid is in de visie van Gowricharn pretentieus en tot mislukken gedoemd. 

Na zijn afscheidsrede werd Gowricharn toegesproken door emeritus hoogleraar Frank Bovenkerk, lid van het bestuur van de Lalla Rookh Diaspora Leerstoel, die hem een door Jaswina Elahi, Sandra Trienekens en Hans Ramsoedh geredigeerd liber amicorum (vriendenboek) getiteld Against better judgement: rethinking multicultural society aanbood met bijdragen van 22 vrienden, collega’s, kinderen en oud-promovendi van Gowricharn.


Gowricharn werd ook toegesproken door Rajendre Khargi, in de hoedanigheid als voorzitter van de Stichting Lalla Rookh Diaspora Leerstoel, die in zijn speech de belangrijke bijdrage van hem memoreerde, zoals het op de internationale kaart zetten van Hindostaanse Diaspora door de organisatie in 2017 van een internationale diaspora conferentie in Den Haag met als resultaat de publicatie van een drietal Engelstalige wetenschappelijke bundels die handelen over verschillende aspecten van de Indiase diaspora bij de gerenommeerde uitgeverij Routledge in Engeland. Naast deze bundels publiceerde hij een tweetal belangwekkende studies over de integratie en participatie van Hindostanen in de Surinaamse en Nederlandse samenleving (Multiple Homemaking 2020) en de ontwikkeling van Hindostaanse boeren in Suriname in de periode 1880-1980 (Miskend Verleden, 2020).


Het afscheid van Gowricharn als bijzonder hoogleraar betekent geenszins het einde van zijn ‘publicatiedrift’. Hij is op dit moment bezig met de afronding van een vergelijkende studie naar Hindostaanse boeren in Suriname, Guyana, Fiji en Mauritius die in de loop van 2022 door Oxford wordt uitgegeven. Hierna heeft hij nog andere publicaties in de planning staan die op niet al te lange termijn het daglicht zullen zien.

Gowricharn geldt als een wetenschapper pur sang maar combineert inmiddels de keurslijf of rigiditeit van wetenschap met de literaire vrijheid van de romancier om, zoals hij in zijn afscheidsrede het stelde, daarmee de beperkingen van de wetenschap te overstijgen en de werkelijkheid accurater weer te geven. Zo publiceerde hij in 2020 de roman De Prijs van geluk waarin de thema’s migratie, integratie, vervreemding, worsteling met culturele identiteit, succes en verlies centraal staan. In 2021 publiceerde hij de geschiedenis van zijn familie getiteld De Goudsmid.


Heuglijk nieuws voor Gowricharn was dat enkele dagen voor zijn afscheidsrede er een schikking kwam in een conflict met de universiteit van Tilburg en hij van alle blaam werd gezuiverd. Begin 2019 bepaalde de Universiteit van Tilburg namelijk dat Gowricharn geen promotor of lid van een promotiecommissie meer mocht zijn. Hij zou tijdens de begeleiding van een proefschrift over de overdrachtsmechanismen van Salafisme (een Islamitische stroming) de wetenschappelijke integriteit hebben geschonden. Gowricharn heeft zowel het besluit als de sancties aangevochten. Na bijna drie jaar procederen en praten kwamen partijen op 26 november 2021 tot een schikking, Gezamenlijke verklaring | Tilburg University. Op de website van de universiteit van Tilburg staat dat ‘volgens de huidige Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit 2018 geen sprake is van een schending van de wetenschappelijke integriteit door prof. dr. R. Gowricharn.’ Daarmee is Gowricharn in eer hersteld en kan hij z’n academische loopbaan van alle blaam gezuiverd afsluiten.

Hans Ramsoedh