Automatische piloot

Door Iwan Brave – Wat een week hebben we achter de rug met de plotselinge dood van dominee Rudy Polanen. Ik heb sedert die dinsdag, na vernemen van het ontstellende nieuws, op automatische piloot gedraaid. In spirituele zin. Het begon met mijn vorige column. Als ik Polanen toevallig niet vorig jaar – na ruim een decennium – weer was tegengekomen op de bigi yari van een 80-jarige tante en bij ‘25 jaar Herdenking Decembermoorden’ in de Mozes en Aäronkerk in Amsterdam, dan had ik de mij van bovenop gelegde taak waarschijnlijk niets eens opgepikt.

Maar ja, als overtuigd christen geloof ik niet meer in toeval. Mijn standpunt was meteen: ik zorg er in elk geval ervoor dat Polanen de eer krijgt die hij verdient. Naast mijn weblog Amsterdams Venster heb ik toegang tot de kolommen van Waterkant, de Ware Tijd en Obsession Magazine, dus een groot bereik onder de Surinaamse gemeenschap. Oftewel Polanens directe doelgroep.

Ik zat, stond of knielde boven op de emotie in de Koningskerk tijdens de herdenkings- en uitvaartdienst. Wat mij het meest aangreep was de manier waarop Surinames laatste gouverneur en tevens eerste president van Suriname weduwe Jetty Polanen troostte en zij hem huilend en krachtig met beide handen omklemde. Teder maar ook machteloos kuste Johan Ferrier, haar kin vasthoudend, haar op het voorhoofd. En eenmaal weglopend drukte hij zelf als een ontroostbaar klein kind met moeite zijn snikken. En natuurlijk lijkt het gevoelloos als je daar op gepaste maar toch korte afstand staat te fotograferen. Maar ik stond daar niet om te scoren. Wel is mijn professionele uitgangspunt: als die bal voor je voeten rolt, dan moet je hem erin tikken.

Sinds mijn eigen tweede kans op het leven, weet ik wat Diego Maradona toen bedoelde met ‘het was Gods hand’ over zijn handsbaldoelpunt in de WK-kwartfinale tegen Engeland in 1986. Een flow waarbij je dwingend maar fluweelzacht voelt dat niet jij stuurt maar dat jij wordt bestuurd. Ik ben hobbyistfotograaf . Maar van de ruim vijfhonderd geschoten plaatjes – lang leve de digitale tijdperk – lukte zo’n tachtig procent qua belichting, compositie en juiste moment. Toen ik daarin de hand van God besefte begon ik zowat te trillen op mijn benen van ‘opwinding’. Zo erg zelfs dat het mij niet lukte vast te leggen hoe burgemeester Job Cohen van Amsterdam de nabestaanden troostte. Maar wel toen het de beurt was aan de Surinaamse ambassadeur Urmila Joella-Sewnundun – overigens de mooiste minister die Latijns-Amerika ooit heeft voortgebracht – in haar witte, transparante rouwhoofddoek. Jammer voor Cohen maar op basis van Surinaamse zelftrots mat ik de grootsheid van Polanen aan de aanwezigheid van levende legende Johan Ferrier – die zoveel vaderlandse geschiedenis en omwentelingen met zich meetorst – en aan Urmila als ‘speciaal afgezant’ van President Venetiaan.

De brandende hamvraag is natuurlijk: was Polanen inderdaad zo’n inspirerende leider dat zijn nalatenschap ook zonder hem voort kan? De zondag daarna bezocht ik Koningskerk puur uit bezinning. Mijn pen en notitieboekje had ik mijn jas aan de kapstok gelaten. Hoe naïef. Tijdens de ingetogen zangdienst mochten gemeenteleden spontaan hun gevoelens en prettigste herinneringen met anderen delen. Een zuster zei dat zij van Polanen heeft geleerd: “Vertrouwen in wat je doet.”

Dat inspireerde mij tot een follow-up voor de Ware Tijd van maandag, waarbij ik openend de stelling poneerde: ‘Mogelijk zouden Rudy Polanen en de nog levende Eddy Jharap hét gouden presidentsduo zijn geweest voor Suriname. Is dat niet het solide fundament waarop Jharap economisch wonderkind Staatsolie – ‘vertrouwen in eigen kunnen’ – heeft gebouwd?’ De imposante Koningskerk is de enige Nederlandse EBG-gemeente die zelfbedruipend is, ‘zonder een cent subsidie’ van de moedergemeente. Toen Duitse afgevaardigden bezorgd kwamen afvragen hoe Polanen dacht dit ‘kapitale pand’ te onderhouden was diens antwoord, aldus de zuster die erbij was: “U geschiede naar uw geloof.” Ik kreeg gewoon kippenvel. Zelfs de beste scriptwriter van Hollywood had het niet kunnen verzinnen!

Zowel Staatsolie als de Koningskerk onderstreept dat Surinamers wel degelijk kunnen toppresteren, mits sprake is van bezield leiderschap met als uitgangspunten: eerlijkheid, oprechtheid, een sterke onderlinge band en kritiek uitsluitend tot opbouwen. Een sterke managementeigenschap van Jharap was dat hij, ondanks zijn strakke regie, delegeerde en taken uit handen gaf. Hierdoor kon hij bij pensionering zijn kindje met een gerust hart overdragen aan zijn opvolger. Hoe zat het met Polanen? Harold Ong-A-Kwie, hoofd zaaldienst en al jaar en dag een van Polanens vele rechterhanden, zei zonder aarzeling: “De pilaar is weggevallen, maar de fundering blijft.”

Toen ik verlicht naar huis ging, riep Ong-A-Kwie mij na: “En nog bedankt voor je bijdrage.” Maar het voelde alsof een engel een persoonlijke boodschap van boven aan me overbracht.

Iwan Brave

(Dit is een bewerking van een radiocolumn voor Faya FM/Salto)