Maatpak

Door Iwan Brave – In 1996 kwam het in Suriname na een nek-aan-nekverkiezingsrace maar moeizaam tot een zetelverdeling tijdens de onderhandelingen door de Frontpartijen. Ik was koud geremigreerd en had de verkiezingen zelf niet meegemaakt, maar ik voelde aan mijn water dat Willy Soemita met zijn KTPI zou gaan overlopen naar het NDP-kamp. Zeker nadat Desi Bouterse had geroepen: “Maken jullie ruzie om één zetel, u kunt van mij wel twintig zetels krijgen.”

In het kleine Suriname is een politieke machtsovername sensationeel voelbaar. Het was gewoon meeslepend zoals Bouterse, Atta Mungra (overgelopen VHP-dissident) en Soemita gearmd stonden te juichen, nadat Wijdenbosch tot president was gekozen door de ‘omgekochte’ Verenigde Volksvergadering. Het was trouwens overduidelijk dat ze niet uit ideologie stonden te juichen, maar omdat ze de ‘nyan patu’ – de vreetpan – in handen kregen. Nadat Wijdenbosch het land in vier jaar tijd financieel totaal had uitgewoond, werd hij – onder geroffel met lege potten en pannen –vervroegd naar huis gestuurd door het hongerige volk.

De Surinaamse president kan zijn functie almachtig uitoefenen. Het ging de NDP toen ook vooral om het presidentschap. Achteraf was het niet verwonderlijk toen Mungra als minister van Financiën al na een jaar over Wijdenbosch gilde: “Hij gebruikt de ministers als stempelkussen!” Let wel: ‘stempelkussen’; dus niet eens als stempel. Met Wijdenbosch had Suriname zijn eerste democratisch gekozen dictator. Zelfs zijn leermeester Bouterse zou hij later op een zijspoor zetten.

In wezen was de politieke rol van Paul Somohardjo uitgespeeld. Zeker nadat hij uit de Pendawa Lima was gestapt en zijn eigen Pertjajah Luhur begon. Maar met zijn overloop naar kamp-Bouterse tekende rivaal Soemita op termijn zijn politieke dood. Hij was voor het ‘Nieuw Front’ niet meer bruikbaar als ‘betrouwbare’ Javaanse bloedgroep. Zie daar in 2000 de opstanding van Somohardjo! Hij kon meteen de boel chanteren en sleepte uiteindelijk zelfs het parlementsvoorzitterschap eruit.

Eén ding moet ik Somo meegeven: de man is altijd blijven geloven in zichzelf en zijn politieke draagvlak. Regelmatig organiseerde hij op zijn partijcentrum feestavonden voor de achterban met als hoofdattractie het verslavende dobbelspel tjekretjekre. Het was altijd oergezellig en veel intiemer dan de ‘massabijeenkomsten’ van andere partijen. En Somohardjo liep altijd als een tevreden gastheer tussen de mensen. Zonder kapsones en gespeend van hoogmoed.

Vele jaren later ging ik op verslag in een buurt die wateroverlast ondervond van bouwactiviteiten van een (dekmantel)stichting van Somohardjo. Die ontmoeting deed mij weer indringend beseffen wat de politieke ‘nyan patu’ in Suriname behelst. Somo was niet langer die bescheiden tjekretjekre-gastheer. Hij kwam aanzetten in peperdure SUV-regeringsauto met escorterende lijfwachten. Zijn leren puntschoenen glansden sprookjesachtig op het modderige terrein. Zijn pak was van de fijnste buitenlandse snit. Hetzelfde besef had ik bij zijn coalitiegenoten Sardjoe en Gilds. Het pak van Sardjoe – die ik in Brussel interviewde – glansde ook zo duur en exclusief. En Gilds liep als minister van Justitie er altijd pico bello bij.

Begrijp me goed: ministers moeten zich representatief kleden. Maar het ging mij vooral om de exclusiviteit van de stof. Aan hun pakken kan je zien dat Surinaamse politici voor zichzelf weten waar Abraham internationaal zijn mosterd scoort. Maar als het gaat om oplossen van noden van het volk, gedragen ze zich als achterlijke representanten van een ‘bananenrepubliek’. Aan hun pakken kan je zien dat zelfverrijking voor menig Surinaamse politicus op de eerste plaats komt en volksbelangen op de allerlaatste. Als je tijdens je talloze buitenlandse reizen de beste pakken en schoenen weet te vinden, waarom dan ook niet goede politieke oplossingen?

Eenmaal gezeteld wanen Surinaamse politici zich onaantastbaar in hun smetteloze maatpakken, waarmee ze hun smeurpraktijken verdekken. Neem nu Gilds. Hoe dom kan je zijn om als minister van Justitie dubieus geld van een eveneens dubieuze neef ‘in bewaring’ te nemen. Dat kan alleen als je – door hoogmoed verblind – meent dat je exclusieve pak een onaantastbaar pantser is. Hoewel Balesar en Gilds hem zijn voorgegaan in een veroordeling tot celstraf, gelooft Somohardjo nog altijd in zijn onaantastbaarheid. Tot die tijd graait hij naar hartelust domeingronden. Het is slechts een kwestie van tijd voordat Suriname weer een ‘leider’ achter de tralies ziet verdwijnen. Het is waarlijk treurigmakend goed nieuws.

Iwan Brave