Onderzoek naar stressoren op gezondheid moeder en kind

Afgelopen woensdag promoveerde drs. Aloysius Phoelsing Koendjbiharie aan de Faculteit der Medische Wetenschappen van de Anton de Kom Universiteit van Suriname op het proefschrift getiteld: ‘Exposure to Prenatal Maternal Psychosocial Stress and Environmental Toxicants: Epidemiological Considerations and the Impact of Perceived Stress, Depression and Lead Exposure on Child’s Neurodevelopmental Outcomes. Results from the CCREOH environmental epidemiologic study, Suriname.”

Dr. Koendjbiharie is de derde van de zeven kandidaten binnen het “Meki Tamara” project die de eindstreep behaald heeft. De CCREOH-MeKiTamara-studie, een milieu-epidemiologische cohortstudie onder 1200 zwangere vrouwen en hun kinderen in Suriname, onderzoekt de invloeden van niet-chemische stressoren zoals stress en depressie, en chemische stressoren zoals lood en kwik, op de gezondheid van moeder en kind. 

Suriname heeft een kwetsbare moeder en kind gezondheidsstatus; een op de vijf zwangerschappen eindigt in tenminste één ongunstige geboorte-uitkomst, zoals vroeggeboorte en een laag geboortegewicht van het kind. Ondanks de welbekende gezondheidseffecten van deze stressoren op de zwangere vrouw en het ongeboren kind, is er in Suriname geen systematische aanpak om in de eerste lijn te screenen op deze stressoren tijdens de zwangerschap. De meeste zwangere vrouwen krijgen namelijk hun eerste consultaties in de eerstelijnszorg: bij de huisarts of op de prenatale poli.

In het eerste deel van deze studie werd gekeken naar het voorkomen van hoge stress onder de zwangere vrouwen in drie geografische gebieden en naar de risico factoren. Volgens de analyses komt hoge stress onder zwangere vrouwen overall bekeken in Suriname in 28% van de onderzochte gevallen voor. In Paramaribo, inclusief andere districten grenzend aan Paramaribo  ligt het percentage hoger: 30%. In het binnenland (Marowijne, Brokopondo en Sipaliwini), is dit percentage 29%.  In Nickerie (inclusief Coronie) ligt het percentage echter lager dan het landelijk gemiddelde: 19%. Zwangere vrouwen in Paramaribo en het binnenland hebben dus een hoger risico op grote stress vergeleken met zij die in Nickerie wonen. 

De verschillen in deze gebieden zijn volgens de analyses te wijten aan de etnische samenstelling met verschillen in aantallen tienerzwangerschappen, aantal kinderen en opleidingsniveaus. De analyses suggereren dat hoge stress vaker voorkomt onder zwangeren van Afrikaanse afkomst. Het aantal tienerzwangerschappen en het hebben van veel kinderen, beide voorspellers van stress, komen vaker voor onder vrouwen uit de tribale bevolking. Het opleidingsniveau was ook één van de onafhankelijke voorspeller van hoge stress en zou gedeeltelijk het verschil tussen Paramaribo, met relatief lagere opleidingsniveau van de zwangeren, en Nickerie kunnen verklaren evenals het hoger aantal tienerzwangerschappen in Paramaribo. Andere contextuele kenmerken, stedelijke stressoren, die niet zijn getest, zoals bevolkingsdichtheid en hogere criminaliteitscijfers zouden ook het verschil in hoge stress in Paramaribo kunnen verklaren vergeleken met Nickerie.

In het tweede deel van de studie was de focus gericht op de districten Paramaribo en Wanica, waarbij werd onderzocht het voorkomen van stress en depressie onder de zwangeren en ook hun bloed lood concentraties. In Paramaribo en Wanica hadden 25% van de zwangeren vrouwen hoge stress, 12% leed aan matige of ernstige depressie en 11% hadden een bloed lood concentratie hoger dan wordt aanbevolen door internationale instanties als grenswaarde: 3.5 μg/dL. 

Blootstelling aan een hoge dosering lood en depressie van de moeder waren significant geassocieerd met lagere taalontwikkeling en met verminderde ontwikkeling van de grove motoriek respectievelijk, bij kinderen tussen 12 en 24 maanden. Blootstelling in de zwangerschap aan alle drie stressoren (hoge stress, matige of ernstige depressie en hoge concentratie lood in het bloed van de moeder) was significant negatief geassocieerd met de fijne motoriek.

Deze resultaten kunnen implicaties hebben op populatieniveau; 11% van de zwangere vrouwen had alle drie stressoren. Aangezien er naar schatting 8.000 geboorten per jaar worden geregistreerd in Paramaribo en Wanica, kan worden geconcludeerd dat jaarlijks minstens 880 ongeboren kinderen worden blootgesteld aan deze combinatie stressoren met mogelijk als gevolg, ongunstige geboorte-uitkomsten en neurologische ontwikkelingsstoornissen. 

Deze bevindingen duiden op de noodzaak om prenatale screening van deze stressoren te implementeren in de eerste lijn om de moeder en kind gezondheidsstatus in Suriname te verbeteren.