‘Betere waardering inheemsen door manuscripten’

(Ingezonden) – Het vinden van de manuscripten van de gebroeders Penard is goed nieuws voor de Indianen stammen in de binnenlanden. Het is van groot belang om in deze tijd te investeren in onderzoek naar het culturele erfgoed van de inheemse bevolking van Suriname. Ik ben zelf betrokken bij een onderzoek van het museum Volkenkunde in Leiden wat als doel heeft om inzicht te verkrijgen in de materiële cultuur van de verschillende Indianen groepen. Over een periode van twee jaar zijn er afgevaardigden van vier Indianen groepen, te weten Trio, Kari’na, Lokono en Wayana, langsgekomen bij het museum om hun kennis te delen met ons. De verschillende objecten die zijn bekeken en bediscussieerd dateren ruwweg van de afgelopen 100 jaar. Dit zorgt ervoor dat de Indianen de meeste objecten herkennen en kunnen thuisbrengen, hetzij uit eigen ervaring, hetzij van verhalen van (groot)ouders. Hoewel de verwerking van de gegevens in volle gang is, kan alvast geconcludeerd worden dat de inbreng van de Indianen een compleet nieuw licht werpt op een aantal voorwerpen. Samen met de nieuw ontdekte manuscripten van de gebroeders Penard kunnen we een grote stap maken in de richting van het beter begrijpen en waarderen van de geschiedenis van de inheemse bevolking.

Dit is belangrijk omdat we hier te maken hebben met een bevolkingsgroep die het, wanneer het aankomt op het verkrijgen van een eigen plek in de Surinaamse samenleving, niet makkelijk gehad heeft de afgelopen decennia. Sinds de kolonisatie van de Europeanen (en de daarbij behorende plantages) zijn de inheemse bevolkingsgroepen weggezet als rechteloze mensen en het duurde zeker tot de jaren vijftig van de vorige eeuw tot daar enigszins verandering in kwam. In de jaren die volgden kwamen de Indianen er nog steeds bekaaid van af. Dit was mede te “danken” aan wijlen Dr. Quintus Bosz die tot de conclusie kwam dat de staat Suriname geen rekening hoefde te houden met de inheemse bevolking. Tot op heden is de wet niet geheel duidelijk over wat de rechten (en plichten) van de inheemse bevolking. De natuurbeschermingsresolutie uit 1998, waarin staat dat de rechten van de inheemse bevolking moeten worden gehonoreerd, biedt enige hoop. Het probleem is alleen dat de wet ook meldt dat dit niet hoeft te worden opgevolgd wanneer de staat Suriname hier baat bij heeft Dit leidt tot ergernis, frustratie en onzekerheid.

Wat ook veel invloed heeft op de rechten van de inheemse bevolking is de aanwezigheid van de verschillende multinationals, zoals het onlangs in het nieuws verschenen Newmont, die graag het binnenland en haar natuurlijke bronnen willen exploiteren. Men denkt dat de inheemse bevolking hier negatief tegenover staat. Het is mijn mening dat wanneer iedere betrokkene precies weet wat er gaande is en er op die manier een goede verstandhouding is tussen de verschillende actoren, dit alleen maar positieve invloed kan hebben op de goodwill van alle betrokken partijen. De heer Adriaan Adawde heeft onlangs een verklaring overhandigd aan minister Abrahams waarin de verschillende marron- en inheemse stammen eisen dat ze gehoord worden en dat de staat hun rechten erkent. Het is te hopen dat de nieuwe president, die niet zelden met zijn eigen indiaanse bloed koketteert, hier boodschap aan zal hebben. Belangrijk is dat de staat rekening houdt met de wensen van de inheemse bevolking en niet op eigen houtje dingen verzint die wel goed zullen zijn voor de Indianen. Hopelijk hoeft het niet weer zo ver te komen als de recente aanvaring tussen Ricardo Pané, voorzitter van de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden, de VIDS, en de president.

Beide partijen zullen water bij de wijn moeten doen om tot een gezamenlijke overeenkomst te komen. Het is makkelijk om iets waar nooit rekening mee gehouden hoefde te worden, zoals de inheemse bevolking, weg te zetten als iets dat onbelangrijk is. Het lijkt er op dat de inheemse bevolking zich steeds meer bewust gaat worden van hun roots en de strijd aangaan voor gelijke behandeling. Dit werd vooral duidelijk tijdens de hierboven genoemde consultaties in Leiden. De oude tradities zijn nog niet vergeten, maar er moet hard gewerkt worden om deze tradities te behouden. Er kan gezegd worden dat deze tradities niet belangrijk genoeg zijn, maar deze mensen moeten de vele toeristen die naar de binnenlanden afreizen niet uit het oog verliezen. Zelfs de grootste criticus moet toegeven dat er ook op economisch gebied iets te winnen valt wanneer de indianen in de binnenlanden hun (eeuwen)oude tradities over kunnen brengen op de leergierige pananakiri.

Hoewel de inheemse bevolking wel degelijk een eigen plaats zou moeten hebben binnen de Surinaamse bevolking krijg ik toch het idee dat de Indianen in sommige gevallen als minderwaardig worden beschouwd. Hopelijk kan de vondst van de manuscripten van de gebroeders Penard bijdragen aan het idee dat de Indianen meer zijn dan een stel “wilden” in de binnenlanden, namelijk een groep mensen die afstammen van de originele bewoners van Suriname, met hun eigen gewoontes, rituelen en ideeën, kortom, met een eigen cultuur.

Jasper Luijendijk
Ik zou hierbij nog willen aanvullen dat ik dit stuk op persoonlijke titel heb geschreven, en niet in functie. De mening die hier gegeven wordt is die van mij persoonlijk.