maandag, maart 18, 2024

Pom [COLUMN]

-

De Nationale Carrierebeurs

Door Usha Marhé – De feestdagen komen eraan, en daarmee ook de eetfestijnen. Pom is een gerecht dat vooral op hoogtijdagen – zoals Owru Yari – de Surinaamse eettafels siert, de ogen en reukorganen verleidt en uiteindelijk de tongen streelt en de magen bekoort. Voor wie het nog niet weet: pom is een zeer populaire Surinaamse ovenschotel. De basis wordt gevormd door geraspte pomtayer, een wortelknol die onder andere in Suriname groeit. Wat gaat er nog meer in een authentieke, overheerlijke pom? Wat is het geheime ingrediënt en wat mag er beslist niet in een pom? Deze vragen kunnen tot zeer verhitte discussies onder Surinamers leiden en onder vrienden zelfs tijdelijke dyugu dyugu opleveren. Een van mijn Facebook vrienden vindt bijvoorbeeld dat je never nooit piccalilly in pom mag doen, want dat is ‘pomschennis’. Een ander zweert juist bij piccalilly of zoetzure chinese vruchten uit blik als sleutel tot een tongstrelende smaak. Ik heb gehoord over variaties met rode sardien of met walappa in plaats van kip, rund, of zoutvlees. Zoveel magen, zoveel smaken… U weet vast ook over de beroemde ijzeren spijker of groene banaan in pom die jeuk zouden tegengaan, voor het geval de pomtayer van een kwaliteit is die kras’ krasi in de mond veroorzaakt. Voor de vrijgezellen onder ons kunnen de feestdagen ook tot bijzondere pret leiden: menige Surinaamse heer is na het eten van de allerheerlijkste pom overgegaan tot het doen van een huwelijksaanzoek aan de kokkin.

Een ding is zeker: pom maakt iets los in mensen, het is een prettig onderbuikgevoel dat niet te verklaren is. Op internet is er heel wat informatie te vinden over ingrediënten en recepten. In 2007 was er een heuse tentoonstelling in Imagine IC in de Bijlmer met als titel ‘Pom op het menu’. De Nederlandse ‘food journalist’ Karin Vaneker dook in de geschiedenis en beleving van pom en stelde als gastconservator de tentoonstelling samen. In 2011 publiceerde zij het gelijknamige boek ‘Pom op het menu’, waarin ze allerlei feitjes over pom deelt en zo dit gerecht toegankelijk heeft gemaakt voor een breder publiek. In 2012 publiceerde zij zelfs in het Engels over dit ovengerecht en maakte het daarmee tot internationale lectuur: ‘Discovering Pom’s potential: How a neglected crop appeared on the Dutch menu.’ In Nederland is er in juni van dit jaar een ‘Keti Koti Pomwedstrijd’ georganiseerd. Voor zover ik weet is er in Suriname nog geen pomwedstrijd geweest.

De consensus is dat pom van oorsprong een joods gerecht is, in de koloniale tijd door de joden uit Europa naar Suriname gebracht. In de joodse keuken werd het met aardappel gemaakt, ‘pomme’ in het Frans, vandaar de afgeleide naam pom. Maar in Suriname groeiden geen aardappelen. Het verhaal gaat dat dit gerecht tijdens de slavernij door de inventieve Afrikaanse huislavinnen werd bereid met de geraspte knol van de grote tayer, nu bekend als pomtayer. Of de joodse eigenaren opdracht gaven met tayer te experimenteren of dat de huisslavinnen dit zelf bedachten omdat de tayer ook in Afrika voorkomt, is niet bekend. Volgens Karin Vaneker komt pom nog niet voor in de eerste Surinaamse kookboeken, omdat het koloniale kookboeken waren, geschreven door “blanke mevrouwen”. Vaneker zei in een interview in de Volkskrant over dit ovengerecht: “Wat ik zo grappig vind is dat dit aardappelgerecht nu, na 400 jaar, weer terug komt naar Europa, via de Surinaamse keuken. Het staat in steeds meer kookboeken opgenomen en twee topkoks hebben het op hun menu gezet. En kijk hier in Zuidoost eens om je heen. Al die bankemployés in hun grijze en blauwe pakken komen in hun pauze een broodje pom eten.’’

Over de ijzeren spijker zei ze in hetzelfde interview: “Een van de leuke verhalen gaat over het gebruik van een grote ijzeren spijker in het gerecht. Pomtayer bevat veel oxaalzuur. Als je het niet goed genoeg gaar maakt krijg je jeuk in je mond. Iemand heeft ooit bedacht dat je tijdens het bereiden een forse spijker in het gerecht moet steken. Het ijzer van de spijker neutraliseert het oxaalzuur. Dat is trouwens een mythe, maar veel Surinamers doen het nog steeds.” Of de verhitting inderdaad afdoende helpt, is nooit onderzocht. Er is wel informatie over oxaalzuur op internet te vinden, waaruit blijkt dat te veel van dit zuur in het lichaam tot vorming van nierstenen kan leiden. Ook onttrekt het calcium aan het lichaam. Een onderzoek waarbij onder Surinamers wordt onderzocht of zij vaker dan normaal nierstenen ontwikkelen en vaker dan normaal kalkgebrek hebben, in relatie tot het veelvuldig nuttigen van pom, zou interessante resultaten kunnen opleveren.

Terug naar de vraag: hoe maak je de juiste pom? Of zouden we uit de interessante geschiedenis van pom de conclusie moeten trekken dat de kracht van deze ovenschotel juist is dat het aan tijd, smaak en omstandigheden aangepast kan worden en daardoor springlevend is gebleven? Pom als geschiedenis, pom als verleidingsmiddel, pom als verbinding tussen verschillende culturen, het is wachten op een documentaire over dit heerlijke gerecht dat ontstaan is uit een wrede geschiedenis, maar dat de tijd heeft overleefd en almaar beroemder wordt.

Ik moet bekennen dat ik het pas vorig jaar met kerst voor het eerst zelf heb gemaakt. Eerder was er geen noodzaak. Ik leerde het als meisje van mijn moeder, die in mijn beleving vroeger de lekkerste pom maakte, met alleen maar verse producten en sap van echte swalanya, ook wel zuur oranje genoemd. De pomtayer moest worden geraspt op de vroeger zo bekende Surinaamse grote rasp, waarvan de gaatjes met spijkers erin waren geslagen. Geen feest voor de toppen van je vingers als je niet uitkeek. Ook de smaak van de sjeu (jus) van de gestoofde kip was erg belangrijk, omdat die medebepalend is voor de smaak van de pom.

Het was een heel gedoe op de dag dat er pom zou worden gemaakt, want er werd niet maar één blik gebakken, nee, er werden meer blikken pom klaargemaakt om andere mensen te verrassen met een heel blik of een stuk pom. Voor mijn nanie maakten we de vegetarische versie, dat was als normale pom maar dan zonder vlees, en eigenlijk vond ik die de lekkerste omdat ik de tayer altijd lekkerder vond dan de vulling. Intussen eet ik zelf al jarenlang geen enkele vleessoort meer, dus maakte ik vorig jaar diezelfde vegetarische pom.

Om mijn herinnering op te frissen belde ik mijn moeder en een vriend, en raadpleegde het recept uit mijn exemplaar van het beroemde kookboek met de titel ‘Groot Surinaams Kookboek’, samengesteld door de Stichting Eerste Surinaamse Huishoud- en Nijverheidsschool te Paramaribo en uitgegeven door de firma C. Kersten & Co N.V. Op de ingevroren geraspte pomtayer na die ik – wegens gebrek aan verse pomtayer – bij een Surinaamse toko in Amsterdam kocht, heb ik alleen maar verse producten gebruikt. Mijn eerste zelfgemaakte pom heeft mij goed gesmaakt. Volgens mijn buurman, een oude schoolvriend uit Suriname, ben ik geslaagd voor de test.

Rest mij u te vragen: hoe maakt u uw pom?

Ik kijk uit naar uw reacties en wens u alvast veel kookplezier toe tijdens de aanstaande feestdagen.

Usha Marhé

opening
Fernandes Express
KASSAV LIVE in Rotterdam

14 REACTIES
  1. pom gemaakt op krofaya patoe is de LEKKERSTE pom die er is…
    by gebrek aan beter (krofaya patoe) is pom van “gasfornuis” ook lekker..

    Trouwens zeer waarschijnlijk is pom een joodse gerecht ….

    Ik wens jullie allemaal heel smakelijk pom eten…


    Maak melding
  2. Volgens een overleverings verhaal van mijn grootmoeder is Pom ontstaan als middel om vlees te conserveren.
    Er was geen andere mogelijkheid in de vorm van een koeling, dus werd het vlees op deze manier geconserveerd.
    De plantage eigenaren bleven soms dagen onderweg en hadden zo toch nog een vleesgerecht om te consumeren. Uit pure noodzaak dus.
    Of het waar is……..???

    Met de tijd is men dit gerecht gaan veredelen tot feestgerecht nummer één in Suriname!
    Want:
    Zonder onze POM kunnen wij niet leven
    Zonder onze POM kunnen wij niet zijn
    Leve onze POM want hij moet er wezen
    Leve onze POM want hij moet er zijn!!


    Maak melding
  3. Pom met piccalilly is echt NOT DONE. Je eet toch ook geen roti met appelmoes?;-) Of zoals die bakra’s hun bleke nasi maken met een plak ham en een spiegelei, pff.
    En die roestige spijker? Vooral doen als je een tetanus-infectie wilt oplopen. Ik bak m’n tayer liever even voor in de jus van de kip voordat ik de braadslee ga vullen.


    Maak melding
  4. Surinaamse of Joodse pom?
    Als je met Joodse Surinamers praat, dan zie je dat zij de pom heftig claimen. Afrosurinamers doen niet anders.’ De verontwaardiging in beide gemeenschappen is groot. ‘De herkomst van de pom is echter niet meer te achterhalen.’ Joodse Surinamers betogen dat zij het meebrachten uit Europa, terwijl Afrosurinamers de oorsprong herleiden naar Afrikaanse slaven die goed overweg konden met aardknollen. Men kan zich afvragen wie uiteindelijk in de keuken stond. Was dat de Joodse plantersvrouw of de Afrosurinaamse slavin, die precies wist hoe lokale producten bereid moesten worden?


    Maak melding
  5. Gino wat maakt het uit welke cominatie”s je maaktmet joue standpunt kom je er nooit achter of iets wel of niet smaakt.Creatief in de keuken, op de pannenkoeken in Nl. doen ze toch ook van alles op, van stroop tot shoarma, als het maar smaakt. Hetzelfde is het eigenlijk met wie de eerste Pom nu maakte, net als met de kip of het ei. maakt mij niet uit, ik eet ze ook allebei met smaak.


    Maak melding
  6. John has been so cautiously enthusiastic about the film that it’s almost hepirstoaptng to see him saying such positive things. Now I really can’t wait to see the film!!!


    Maak melding
  7. Vilka vackra böcker!! Otroligt fina, de kommer betyda mycket för dina barn.. Du är fantastisk!På bilden ser jag en kvinna som är stark, envis och har ett hjärta av guld!Kram Angelica i Skåne


    Maak melding
  8. Da Toys:Ciao Nunzio,vedo che qualche amico del blog ti ha messo in negativo e sinceramente non lo capisco.Azz Toys; noi cerchiamo di buttare acqua e tu spargi benzina……………


    Maak melding

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

LAATSTE BERICHTEN:
TOP SITES