2023 is voor de Surinaamse gemeenschap een kroonjaar voor veel herdenkingen: 170 jaar aankomst Chinese contractarbeiders in Suriname (1853), 160 jaar Keti Koti, de (administratieve) afschaffing van de slavernij (1 juli 1863) en 150 jaar herdenking aankomst contractarbeiders uit India ( 5 juni 1873). Achter de schermen zijn er al voorbereidingen aan de gang.
Hoog tijd om een gesprek te hebben over de digitalisering van de Surinaamse geschiedenis en aanverwante zaken met de Surinaamse historicus Maurits Hassankhan, de persoon die vanaf 1975 bij zowat alle projecten betrokken is geweest en het overzicht over al die processen heeft.
Dit gesprek vindt via live stream plaats op Facebook, op zondag 20 maart 2022 om 20.30 uur NL tijd (16.30 SR tijd). Hij is dan de gast van journalist/schrijfster Usha Marhé in de vijfde uitzending van het programma ‘Usha Marhé in gesprek met…’
Wie is Maurits Hassankhan? Fu sabi pe yu e go, yu mu sabi pe yu komopo; om te weten waar je naartoe gaat, moet je weten waar je vandaan komt.
Op 5 juli 1906 vertrok het Engelse schip ‘Main’ uit Calcutta, Brits-Indië (nu: Kolkata, India). Aan boord bevond zich de toekomstige nanie (grootmoeder van moederskant) van Maurits. Zij arriveerde na een reis van drie maanden op 15 oktober 1906 in Suriname. Haar dochter Fatoema werd op 9 april 1921 te Beneden Suriname geboren. Fatoema is de moeder van Maurits Safdar Hoeseinkhan Hassankhan (1947) en Henry Noer Hassankhan (1950-2021), naar wie de Henry Noer Hassankhan Scholengemeenschap (HHS) te Lelydorp is vernoemd.
Maurits groeide op in Suriname en begon aan de lerarenopleiding geschiedenis voor de akte MO-A. Aan de Universiteit van Groningen rondde hij in 1975 met succes zijn studie geschiedenis af. Hij keerde terug naar zijn geboorteland, net voordat Suriname na iets langer dan drie eeuwen Engelse en Nederlandse kolonisatie in november 1975 een onafhankelijke republiek werd. Vanaf 1975 tot 1988 coördineerde Hassankhan de vernieuwing oftewel ‘Surinamisering’ (dekolonisatie) van het geschiedenisonderwijs. Sindsdien is hij niet gestopt met het toegankelijker (helpen) maken van de Surinaamse geschiedenis. Een van zijn doelen was om de studie geschiedenis in het curriculum van de Anton de Kom Universiteit van Suriname op te kunnen nemen. Na veel inspanningen is in 2012 de bacheloropleiding geschiedenis van start gegaan.
In 1997 stelde schrijver Dew Baboeram (Amrit Publishers) aan Hassankhan voor om de gegevens van de immigratiekaarten van de contractarbeiders uit India te digitaliseren en openbaar te maken. Er was onder Surinaamse Hindostanen in Nederland veel belangstelling voor deze gegevens over hun voorouders. Deze samenwerking leidde in 1998 (bij de 125-jarige herdenking) tot de publicatie van het boek ‘Hindostaanse immigranten in Suriname – Namenboek 1873-1916’.
Dit project was voor Hassankhan het startschot om met behulp van veel collega’s in binnen- en buitenland meer Surinaamse historische databases te ontsluiten. Het Nationaal Archief Suriname en het Nationaal Archief Nederland werden belangrijke partners in dit streven. Het internet bestond toen nog maar net. Er volgde een namenboek met de gegevens over de Javaanse voorouders. Tegelijkertijd werden ook de gegevens over de Chinese immigranten gedigitaliseerd.
Uiteindelijk was het zover dat al deze gegevens op de website van het Nationaal Archief konden worden gepubliceerd en zo wereldwijd voor alle Surinamers en andere belangstellenden toegankelijk worden gemaakt.
De gegevens uit de Emancipatieregisters volgden, en i.s.m. met het team van historicus Coen van Galen van de Radboud Universiteit en heel veel vrijwilligers zijn intussen ook de gegevens uit de Slavenregisters toegevoegd. Momenteel wordt door dit team de geboorteakten (tot circa 1919) gedigitaliseerd. Van Galen gaf in de derde uitzending van het programma ‘Usha Marhé in gesprek met…’ een live workshop hoe in de Slavenregisters naar voorouders kan worden gezocht, met als voorbeeld de familie van Anton de Kom:
Het werk is nog lang niet af. Zo moet de database ‘Contractarbeiders uit India’ dringend worden bijgewerkt. De live stream is openbaar, iedereen op Facebook kan dit gesprek volgen, en kijkers kunnen tijdens het interview via de comments relevante vragen stellen. Geïnteresseerden kunnen op de evenementenpagina lezen hoe zij dit gesprek live kunnen volgen.
