Tentoonstelling ‘De Gouden Koets’ in Amsterdam Museum

Op vrijdag 18 juni opent in het Amsterdam Museum de tentoonstelling De Gouden Koets. Na een restauratie van ruim vijf jaar is de Gouden Koets voor het eerst weer voor publiek te zien. Het rijtuig wordt tot en met februari 2022 in bruikleen gegeven aan het Amsterdam Museum. Daarmee keert de koets tijdelijk terug naar de stad die hem in 1898 aan koningin Wilhelmina schonk, Amsterdam.

In de tentoonstelling belicht het Amsterdam Museum zoveel mogelijk kanten van de Gouden Koets. Niet alleen de positieve en mooie kanten maar juist ook de pijnlijke geschiedenissen. De meerstemmige tentoonstelling en het publieksprogramma over dit controversiële Amsterdamse geschenk zijn ontwikkeld door een onderzoeksgroep bestaande uit elf specialisten. De inhoud en aanpak zijn meermaals doorgesproken met een breed samengestelde klankbordgroep van 25 externe experts.

De initiatiefnemers van de Gouden Koets vonden eind 19e eeuw dat de koloniën niet op de koets mochten ontbreken. Koningin Wilhelmina werd immers staatshoofd van vijf miljoen Nederlanders, een half miljoen onderdanen in Suriname en op de voormalige Nederlandse Antillen. In de tentoonstelling en de audiotour wordt uitgebreid stilgestaan bij de relatie tussen het Oranjehuis en de koloniale wereld. 

Op de koets staan ook verschillende verwijzingen naar de koloniën. Waaronder het veelbesproken paneel Hulde der Koloniën op de linkerzijde van de Gouden Koets. Het paneel is geschilderd door Nicolaas van der Waay in 1898. Op de schildering staan inwoners van de Nederlandse koloniën afgebeeld die hun ‘schatten en voortbrengselen’ aan de voeten van de ‘Nederlandse maagd’ op de troon leggen. Aan de linkerkant staan mensen uit de koloniën in het Caraïbisch gebied, rechts mensen uit Nederlands-Indië. De witte mensen representeren Beschaving en het Leger. 

De kritiek die hierop wordt geuit past binnen het dekolonisatieproces van Nederland. Het debat over kolonialisme en institutioneel racisme, en daarmee ook over de rol die de koets kan en mag spelen in onze maatschappij is meer dan ooit actueel. Het Amsterdam Museum probeert met de tentoonstelling dit debat te faciliteren.

Bezoekers ontmoeten nazaten van mensen die op de koets staan afgebeeld en worden gevraagd naar hun mening: Is het wenselijk dat de koets na de restauratie blijft rijden op Prinsjesdag en tijdens Oranjehuwelijken en inhuldigingen? Verdient het rijtuig aanpassingen, of hoort hij in een museum thuis?

Met een mobiele onderzoekinstallatie trekt het Amsterdam Museum het hele land in om die meningen te verzamelen. Naast cultuurhistorische objecten die veel vertellen over verschillende aspecten van de Gouden Koets spelen 13 moderne kunstwerken een belangrijke rol in het vertellen van het meerstemmige verhaal over de koets.