Madeireze Surinamers [COLUMN]

[Door Nellie Bakboord] – Als ik met Cynthia Brandflu, één van de nazaten van de Portugezen uit Madeira in gesprek ga over deze groep contractarbeiders, zeg ik dat ik een persoonlijk verhaal wil horen. Zij verwijst mij liever naar het stuk wat ze in 2006 geschreven heeft in ‘Wi Rutu’. ‘Mijn artikel Wi Rutu 2006, vertelt het verhaal van de Portugezen uit Madeira die naar Suriname kwamen’. Wi Rutu is een tijdschrift van de Stichting voor Surinaamse Genealogie. Een halfjaarlijkse uitgave. Het stuk ga ik lezen. Dat staat. Jammer dat juist die uitgave in mijn boekenkast ontbreekt.

Ik dring een beetje aan en krijg haar persoonlijke verhaal. Ook zij zit met vragen waar nazaten mee zitten. Vooral vragen die beginnen met ‘waarom’, en ‘wanneer’. Aan mijn schrijftafel voel ik de boosheid van Cynthia wanneer ze zegt dat zij het ‘zat’ is dat de groep contractarbeiders uit Madeira nergens herdacht word. Met name in het jaar 2013 waar herdenking centraal staat over de afschaffing van de slavernij. Plus de aandacht voor de nakomelingen van de Chinese, de Hindoestaanse- en de Javaanse contractarbeiders.

‘De Madeirezen’, zegt ze, ‘hebben ook als contractarbeiders op plantages gezwoegd en zijn er als ratten gestorven. Ze moeten ook herdacht worden’. Uit mijn jeugd ken ik familienamen die ik nu pas in verband breng met Madeira. Gouveia, Dos Ramos, Vasconcellos, Miranda, Correia, Gonsalves, Texeira, Rodriques, Defaria, Fiqueira, de Gama, Balanco, Moniz. Sommigen ken ik van school sommigen uit de Prins Hendrikstraat. Mijn straatje. Als kind sta je er niet bij stil wie, waar vandaan komt. Nu wil ik alles weten.

Ik moet, voor ik Cynthia aan het woord laat, op de kaart kijken waar Madeira precies ligt. Madeira. Een eilandje in de Atlantische oceaan. Behorend tot Portugal. Bijna recht boven de Canarische eilanden. Brandflu zat met onbeantwoorde vragen. Waarom verlieten zij hun schitterend eiland om te emigreren naar een verre bestemming? Zouden zij hun achtergebleven familieleden ooit terugzien? Hoe was het leven in hun geboortestreek? De eerste Madeirezen kwamen in 1853 naar Suriname. Ze waren eigenlijk op weg naar Brits Guyana, Demerara.

‘Mijn overgrootouders van moederskant kwamen uit Madeira. Mijn overgrootvader rond 1880 en wanneer de moeder van mijn overgrootmoeder naar Suriname kwam weet ik nog steeds niet. Ik vermoed dat zij bij de groep contractarbeiders hoort. Ik heb Portugees bloed, van moederszijde. Mijn vader is Creools/Indiaans/Europees en heeft niets met Madeira te maken. Op 6 jarige leeftijd vertrok ik naar Nederland. Ik ken de Portugese nazaten die in Suriname wonen niet persoonlijk behalve mijn familieleden. Mijn overgrootvader, Nunes Agrella, was geen contractarbeider. Hij kwam op eigen gelegenheid naar Suriname. Hij had winkeltjes op verschillende Plantages en hij kocht in 1917 een groot deel van Plantage Rac a Rac waar hij koeien hield en boten bouwde. Boten bouwen leerde hij ook aan zijn zoon en kleinzoon. Behalve Rac a Rac, had hij een woning in de stad. In de Costerstraat. Zijn dochters kregen bij hun huwelijk elk een huis. Ook in de Costerstraat. Zijn vrouw, de Simoes, overleed al op 32 jarige leeftijd en liet hem met 6 kinderen achter, 5 dochters en 1 zoon. Zijn dochters huwde hij uit volgens de Portugese traditie met in Suriname woonachtige Portugezen. Zijn enige zoon werd naar het Grootseminarie in Trinidad gestuurd. Deze ontmoette daar een Portugese vrouw en werd geen priester meer.

De derde generatie, de kleinkinderen van de immigranten zijn bijna allemaal met niet Portugezen getrouwd waaronder mijn moeder, haar broer en zuster, neven en nichten. Eén kleinzoon in Amerika is gerouwd met een Portugese vrouw, die ook de achternaam “Agrella” droeg evenals mijn familie. Da Silva, Azevedo, de Freitas, Gomes, Netto en Abreu, familienamen die in mijn stamboom voorkomen. Iedereen, zegt Cynthia en ze klinkt strijdvaardig, ‘die Portugees bloed heeft en afstamt van bovengenoemde Portugezen uit Madeira mag mij aanspreken’.

©NellieBakboord.
[email protected]