Graafwerk

Door Iwan Brave – Vorige weekend trokken Jeroen (vriend en collega) en ik erop uit naar de goudvelden in district Brokopondo. We gingen mee in het kielzog van twee cultureel-antropologes die onderzoek doen naar de kennis van condoomgebruik en hiv onder ‘commerciële sekswerkers’ in Paramaribo en de goudvelden.

Zondagochtend werden we in Nieuw Koffiekamp, zwevend in de hangmat, al voor het krieken van het ochtendgloren gewekt door aanhoudend gelui van de kerk en gekraai van hanen. Het zaligmakende gevoel van ergens op aarde en toch in Suriname. De dag ervoor waren we om twaalf uur ’s middags aangekomen in Negikriki, nabij Brownsweg. Snikheet en nergens schaduw. Maar even later stond ik met laarzen in de rode bauxietblubber met mijn neus boven op het werk van onverschrokken goudzoekers, bewapend met camera, notitieboek en veel drinkwater. Toen wist ik het zeker: als journalist moet je in het roerige Suriname met je poten in de modder staan!

Er heerst nu letterlijk de goudkoorts met alle verhitting en dodelijke wildwesttaferelen van dien. We willen niet oordelen maar vooral weten wie, hoe, waar, wanneer en hoeveel in de goudbusiness. Het blijft natuurlijk schokkend om die natuurvernietiging te zien. Vervuilde kreken en gerooid oerbos. Afgravingen als een rode, open wond met opgetrokken huid. Je kan er heel moralistisch over doen, maar zoals die jongens en mannen in die felle zon en broeihitte zwoegen – ‘wonend’ in barakken van hout en zeil – dwingt alleen maar respect af. De geïmproviseerdheid van het geheel en hun avontuurlijke uitdossing in een decor van ravage, doen vermoeden dat je in de tijd van Mad Max bent beland. De geur van diesel, ronkende pompen en krachtige spuitslangen. Meters diepe afgravingen waar ze soms tot aan hun middel in het modderige water staan. Onder het loerende gevaar bedolven te kunnen worden.

“Dit werk is als een lotto”, zei een goudzoeker in Negikriki. Een andere: “Het is verslavend, net als drugs. Het is snel geld maken.” Op allerlei manieren wordt getracht ‘a moni’ te winnen: gebruikmakend van de schaal tot en met de gulzige graafmachine. Toch vinden deze ‘kleinschalige’ gelukszoekers dat niet zij de natuur vernietigen. “I am Gold, weet je hoe diep die gaat?”, werd retorisch gevraagd over de Canadese multinational. “Wij doen kleine dingen en hebben juist hulp nodig.” Ze voelen zich bedreigd door de ‘ordening van de goudsector’. “Vertel me waar ik in de stad werk kan vinden?” was een veelgehoorde klacht. “Hier worden criminelen nog beziggehouden. Als lanti de mensen hier weghaalt dan wordt het rumoerig in de stad.”

In Nieuw Koffiekamp kwamen we Renato tegen. Aan zijn vingers, verdeeld over beide handen, vijf massieve gouden ringen. De een van een grof klompje goud en de ander weer degelijk afgewerkt met edelsteentjes. Toen ik een van zijn handen wilde fotograferen, protesteerde hij: “Nee, nee, anders denken ze dat het goed met ons gaat!” Het gaat alles behalve goed in Nieuw Koffiekamp. “We mogen het geld niet meer zoeken in het gebied. I am Gold sluit al die plekken af waar het geld is en doet er niets mee”, klaagde Tayron. De porknokkers zoeken nu zo dicht bij hun dorp dat Nieuw Koffiekamp erbij ligt als een ‘eiland’, omringd door afgravingen. “Zo vernietigen we onszelf nu”, zei Renato over al die vervuilde kreken en verdwenen kost- en jachtgronden.

Kort voor vertrek bezochten we een enorme afgraving, die ‘Black Place’ heet. Nog even snel een kwartiertje foto’s maken . Terug bij de auto bleek een zijraampje verbrijzeld en waren onze tassen met kleding en hangmatten gestolen. Twee basja’s gingen nog goedbedoeld op onderzoek uit. Het was echter een illussie dat traditioneel gezag nog enig respect kan afdwingen in deze nieuwe werkelijkheid van ‘zelfvernietiging’. Jongemannen bleven onbewogen in hun hangmatten, lurkend aan hun marihuanajoints. Qua interviews, indrukken en foto’s keerden we met goud huiswaarts. Ondanks het prijskaartje smaakt dit graafwerk naar meer.

Iwan Brave