Mofoyari

Door Iwan Brave – Kerstnacht en rond het vriespunt. Ik draai gewoon dienst op de taxi en moet voorkomen ergens diep in Amsterdam-Zuidoost. Een Surinaamse jongeman stapt in. “Hofgeest”, antwoordt hij als ik hem vraag waar heen. “Dat klinkt als een koninklijke bakru”, zeg ik schertsend. Hij lacht en gaat dan direct op serieuze toon over: “Die dingen bestaan echt hoor; er zijn heel wat bakru’s en yorka’s in de Bijlmer. Dat komt door al die mensen die zich bij het water wassen en al hun flessen en andere spullen laten liggen.” Hij kan het weten, want hij speelt regelmatig mee in de kawinaband van zijn vader bij het begeleiden van wintiprey’s.

De jongeman vertelt ook hoe zijn vader een keer op de hielen werd gezeten door een yorka. “Ik was toen een kleine jongen. Mijn vader kon net op tijd naar binnen rennen, maar die yorka had een hele barst in die voordeur getrapt. Ook in het Amsterdamse Bos worden heel wat bakru’s aan de bomen gespijkerd”, eindigt hij stellig. Als we in de buurt van zijn flat komen, gaan we onder een donkere brede viaduct door, waar volgens hem zich ook geregeld kwade geesten ophouden.

Het is mofoyari – jaarwisseling. Dan is het volgens onze Afrikaanse overleveringen hét moment van spiritueel getijde. Grote en kleine vissen kunnen nog worden verzwolgen. Ook ik heb van huis meegekregen dat je je daarom gedeisd moet houden en niet nog op de valreep onnodige en gevaarlijke risico’s moet nemen. Ik vraag me af of daarom al die Surinaamse en Ghanese snorders – illegale taxichauffeur – in geen wegen en velden te bekennen zijn. Want normaal is er voor legale taxi’s in Amsterdam-Zuidoost geen droog brood te verdienen, maar op deze kerstnacht lijk ik maar niet uit Zuidoost te kunnen geraken. Ik heb nu vanavond hier al meer ritten gemaakt dan in het gehele afgelopen half jaar.

Het is altijd moeilijk uit maken wat nu wel of geen bijgeloof is. Tegelijkertijd waarschuwt de bijbel uitdrukkelijk tegen ‘spiritisme’ en het dienen van ‘afgoden’. Dus ‘bijgeloof’ kunnen we niet zonder meer wegschuiven als ‘onzin’. Het wemelt immers van kwade krachten om ons heen, die nog op de valreep van het jaar op zoek zijn naar slachtoffers. Toen ik enkele dagen geleden – eveneens tijdens een nachtrit – naar Hilversum reed, kwam ik op de snelweg terecht in een dichte mist. Op de terugweg naar Amsterdam had ik ook nog eens de pech dat mijn navigatiesysteem mij volgens de ‘kortste route’ via een provinciale N-route terugloodste. Het in mist en duister gehulde polderlandschap deed mij denken aan de bloedstollende horrorklassieker ‘The Fog’. Mofoyari in gedachte maakte ik uiterst behoedzaam mijn gang terug.

Als we bij Hofgeest zijn aankomen, geeft de Surinaamse jongeman aan dat ik “naar beneden” moet rijden. Op het punt waar het donkere weggetje dood loopt, hangt in een boom aan een hanger een vaaloranje hemd met lange, aan het uiteinde gerafelde mouwen. “Zo, ze zijn hier ook aardig bezig”, zeg ik wederom schertsend. De jongen kijkt mij licht triomfantelijk aan. “Ik heb je toch gezegd.” Na het afrekenen verdwijnt hij in de duisternis. Terwijl ik mijn rittenkaart bijwerk, zie ik in mijn ooghoek het hemd bewegen; alsof het steeds om mijn aandacht vraagt. Ineens realiseer ik mij mijn kwetsbare situatie met betrekking tot een roofoverval. Ik druk op de knop van de centrale vergrendeling en rij weer snel naar de bovenwereld.

Als ik de viaduct nader, ontwaar ik de contouren van een oude dame, type Surinaamse moesje, met in elk hand een volbepakte boodschappentas. Of is het een leba?! Ze wiebelt met een van de tassen, ten teken dat ik moet stoppen. Hoewel ze nog vrijwel verhuld is in de schaduw van de nacht, meen ik de intensiteit van ogen te voelen. Terwijl mijn ratio zegt: ‘je laat niet een oud vrouwtje in de vrieskou staan’, drukt mijn voet als een onwillige spier het gaspedaal verder in. Als ik de (vermeende) vrouw passeer, zie ik haar lippen verontwaardigd tuiten. Op basis van liplezen: “Yu moerskont!” Maar het zou net zo goed kunnen zijn: “Mi mis’ yu!” waardoor mijn voet nog meer het gaspedaal indrukt en ik op hoge snelheid onder de viaduct vandaan kom. Als ik daarna in mijn achteruitkijkspiegel kijk, zie ik een helle zilveren flits. Shit, het was een boetebakru van Rijkswaterstaat! Ik wens u allen een flitsender 2009 toe.

Iwan Brave