Door Iwan Brave – Zorgelijk ijsberen twee ijsberen in het centrum van Reykjavik. “Bij Icesave hebben ze al onze spaartegoeden bevroren. Wat nu?” vraagt de ene. “We zouden ze kunnen exporteren als schaafijsblokken naar Suriname, onder de naam Iceshave”, oppert de andere wanhopig optimistisch. “Weet jij het investeringsklimaat in Suriname dan?” klinkt het onveranderd zorgelijk. “Ik hoorde laatstelijk een Standard & Poor’s-rating van min nul. Dus ons kapitaal zal in Suriname niet snel slinken als sneeuw voor de zon.” Waarop de ene ijsbeer oplevend: “O, dan hoeven we ook onze huid niet duur te verkopen en duiken we 5,5 procent onder de lokale marktprijs!”
Dus Surinamers, als binnenkort horden ijsberen door de Domineestraat zweten, schiet ze dan niet af. Maar ontvang ze (met open armen) als nieuwe partners om de wereldwijde kredietcrisis het hoofd te bieden. Bovendien: ijsbeervlees smaakt niet in de okersoep. Dat Suriname nieuwe investeringswegen moet inslaan, is wel zo duidelijk na de woorden van de nieuwbakken Suralco-directeur. De man wil liever importeren dan nieuw gebied ontginnen. “Het vergt minder geld én tijd.” Deze woorden zijn ongetwijfeld ingegeven door de rondrazende kredietcrisis. Zwakke economieën als de Surinaamse zullen nu nog meer het mes op de keel gelegd krijgen met de mededeling: “Slikken of stikken.”
Hoewel de wereldmarktprijzen van grondstoffen toenemen, zullen we zien dat Suriname door gebrek aan (eigen) krediet er toch niet van zal kunnen profiteren. Dat is nu het gevolg wanneer je als broze economie chantabel bent voor multinationals. Daarom is haast geboden bij het verbeteren van het Surinaamse investeringsklimaat. Maar men is veel meer gepreoccupeerd met Desi Bouterse buiten het machtscentrum te houden. Met oog op buitenlandse investeerders begrijpelijk, maar het levert alleen zo verdomd weinig rendement op.
Ik heb me goed laten uitleggen hoe het nou precies zit met de hypotheekcrisis in de VS. Ik snapte niet hoe al die mensen ineens hun huizen kunnen kwijtraken. De bank verschaft jou een bepaalde hypotheek op basis van de getaxeerde waarde van het pand. Maar als daarna de marktprijs van het huis (onderpand) daalt, dan wordt de bank nerveus en gaat tot verkoop over om zoveel mogelijk van de geleende hypotheek terug te krijgen. Dus veel huiseigenaren worden momenteel gedwongen hun bezit te verkopen – ook al waren ze van plan er oud te worden. Dus huis kwijt maar veelal niet de schuld vanwege de opbrengst die lager is dan de afgesloten hypotheek! Er zijn ook personen die louter op basis van de almaar stijgende waarde van hun huis extra geld hadden geleend. Gewoon voor de lekker. Ook als deze ‘overschotwaarde’ begint te dalen worden banken nerveus. Maar niemand die een peperduur koopt waarvan de waarde al meteen daalt. Door de stagnerende vraag kelderen huisprijzen nog meer. Zie daar de vrije val. Aangezien de gemiddelde Amerikaanse levensovertuiging neerkomt op ‘in debt we trust’, is het een kredietcrisis van wereldformaat.
Wat dat betreft kan er weinig gebeuren met menige Surinaamse huisbezitter. Die heeft zijn bescheiden huisje in de loop der jaren steen voor steen opgebouwd met inzet van familieleden. Veel Surinamers mogen dan wel onvermogend zijn, maar gelukkig hebben de meesten een eigen plekje onder de zon; en daar gaat het uiteindelijk om in het leven. Jammerlijk herbergt menig Surinaams huisje noodgedwongen – vanwege het ondoorzichtige en moddertrage gronduitgiftebeleid – wel vier generaties, uit zijn voegen barstend. Volgens minister Jong Tjie Fa voor Grondbeheer wordt de schrijnende Surinaamse woningnood ‘politiek misbruikt’. Hij zei dit naar aanleiding van actievoerende woningzoekenden afgelopen week. Opmerkelijke waarheid uit de mond van een minister wiens partijvoorzitter (Somohardjo) prat op gaat dat hij als minister van Volkshuisvesting in vier jaar een schamele honderdtal sociale woningen heef gerealiseerd. Waarvan de oplevering rond de verkiezingen.
Net zoals bij de wereldwijde voedseltekorten had een slagvaardig Suriname kunnen inspelen op de ingestorte Westerse huizenmarkt. Zou het geen prachtig Surinaamse (export)product zijn: ‘een eigen plek onder de zon’? Met een transparant gronduitgiftebeleid ook Amerikanen en Europeanen verleiden een vakantiestulpje in het ruimterijke Suriname te bouwen. Als duurzaam appeltje voor de dorst. Wat zou dat een kapitaal- en investeringenstroom én lokale werkgelegenheid teweegbrengen! Maar ja, zoals Jong Tjie Fa vol bravoure zegt: “We werken niet met het mes op de keel.” Dus Surinamers doen er vooralsnog goed aan in hun overvolle huisjes energiebewust te leven en niet bij te dragen aan opwarming van de aarde; opdat de ijsberen niet een illusie armer worden. Keep it cool – zonder airco!
Iwan Brave
