Surinaams verhaal

25 september 2006

Door Chris Polanen – Mijn oma’s huis is na mijn ouderlijk huis mijn tweede thuis in Suriname.Een groot deel van mijn jeugd heeft zich op het erf en in de grote keuken afgespeeld. Ik ben er altijd welkom en het voelt een beetje als teruggaan naar mijn jeugd.
Aan de keukentafel praat ik met mijn oma en tante. De gesprekken zijn meestal gemoedelijk.
Hoewel, ze gaan vaak over de dood. In Paramaribo kent bijna iedereen elkaar, dus ook bijna iedereen die dood gaat. Daardoor lijkt in Suriname de dood veel dichterbij dan in Nederland.Soms lijkt het wel of de dood gewoon in de buurt woont. Onopvallend in een klein huisje. Om af en toe, zonder duidelijke aanleiding, een huis binnen te sluipen en een bewoner mee te nemen. Naar onbekende oorden.
We praten over een oude overbuurman die een jaar of vijf geleden overleden is.
‘Daarna heeft er nog heel kort iemand in dat huis gewoond,’zegt mijn tante.
‘O, dat wist ik niet,’antwoord ik.’Hebben we je dat verhaal nooit verteld? vraagt mijn tante.
Ik schud mijn hoofd. Aan de toon van haar stem kan ik horen dat het iets bijzonders moet zijn.
Ze wijst naar de overkant van de straat.’ Het was een echtpaar van een jaar of veertig. De man was in het begin heel vriendelijk, hij groette beleefd.’
Ze vertelt hoe de man en vrouw druk bezig waren met het opknappen van het huis.
‘Toen werd het regentijd en je weet hoe die kuilen in de weg voor ons huis zijn.’
De zandweg waar mijn oma en tante aan wonen, heeft de laatste jaren de onhebbelijke gewoonte na regenval gigantische kuilen te vormen. Na een flinke bui vullen de kuilen zich met water. Een van de kuilen bevindt zich precies voor het erf van mijn oma. Hier kunnen auto’s nog zonder problemen doorheen. De diepste kuil is een meter of twintig verder. Die is in de regentijd een meertje, waar de meeste automobilisten niet meer doorheen durven. Degene die het toch proberen, zakken diep weg in het water. Een enkeling komt er zonder hulp niet meer uit.
Sommige automobilisten rijden om de kuilen te ontwijken het trottoir op. Nou ja, er is eigenlijk geen trottoir, maar gewoon een betegeld stukje voor het erf van mijn oma’s huis. De tegels worden verpletterd door de zware auto’s die er over heen rijden. Mijn tante dacht dit op te lossen door er een paar grote stenen neer te laten leggen, die het de auto’s onmogelijk zouden maken er over heen te rijden.
Ze vertelt hoe ze op een kwade dag de nieuwe buurman voor hun erf uit zijn auto stappen. Ze doet na hoe hij als een soort Hercules de loodzware stenen één voor één optilde en woest de straat op smeet. ‘Ik werd gewoon bang van die man. En het was ook nog een ex militair, weet je…’ zegt mijn tante.’Vanaf die dag groette hij niet meer. Hij keek ons alleen maar met een vuile blik aan.’Ze overlegde met andere buren, waar hij stoelen van de stoep had gegooid om er overheen te kunnen rijden. Ook deze durfden hem niet op zijn gedrag aan te spreken.
Niet lang daarna kwam er onverwacht nieuws. De man was overleden.
‘Wij hoorden dat hij niet thuis overleden was,’vertelt mijn tante,’ maar niet wat er precies gebeurd was.’ Het was nog een jonge man, dus mijn oma en tante vroegen zich af waar hij aan gestorven was. In de krant verscheen zoals gebruikelijk een overlijdensadvertentie, geplaatst door zijn vrouw. Een dag later zagen ze in een andere krant echter een overlijdensadvertentie van dezelfde man, geplaatst door een andere vrouw. Deze beschreef de man ook als haar partner.
‘Dat is ook wat, no?’zegt mijn tante.
‘Nadat hij overleden was, zagen we mensen met kaarsen op het erf een soort ritueel uitvoeren. Misschien omdat er twee bewoners in dat huis zo kort achter elkaar overleden waren.’ Mijn tante haalt haar schouders op.’Wat een verhaal, he?’vraagt ze aan mij.
Hm, kuilen vol water in de weg, een overleden buurman, overlijdensadvertenties, twee rouwende vrouwen, een ritueel op het erf. Ik haal even diep adem en zeg:’Dit is een echt Surinaams verhaal.’