100% controle hoort thuis in een bananenrepubliek

Door Clark Accord – ‘O my god. Looks like back in the old days. The South Africa we have left behind hits me in the face.’ Met haar hand voor haar mond geslagen, de ogen wijd opengesperd kijkt ze voor zich uit. DE afschuw is duidelijk van haar gezicht af te lezen. Ze schudt zachtjes haar hoofd heen en weer terwijl ze naar de opeengepakte menigte veelal zwarte mensen staart die zijn samengeperst in de veels te kleine ruimte op Schiphol.

Dat de honderd procent controle op Schiphol haar spontaan terugvoert naar de dagen van het Apartheidsregiem in haar geboorteland, slaat me als een klap in het gezicht. Vanwege mijn werk vlieg ik vaak naar Suriname. Ieder keer weer voel ik weerstand in mij omhoogkomen, als ik bij thuiskomst wordt verwelkomd door de horde groen geklede douaniers en hun honden.

De vergelijking die de goedlachse Zuid-Afrikaanse maakt, die als activiste voor het ANC tegen de apartheid heeft gestreden, had ik zelf nooit gedaan. Ik heb dan ook nooit gezwoegd onder het juk van het wereldwijd veroordeelde systeem. Het is juist daarom niet aan mij om de juistheid van haar vergelijking ter discussie te stellen of in twijfel te trekken.

We kwamen terug van de Nederlandse Antillen, waar we in het kader van het festival Winternachten de verschillende eilanden bezocht hadden. Met schrijvers uit verschillende landen hadden we de eilanden kennis laten maken met ons werk. Suriname, Zuid-Afrika, Curaçao, Sint Maarten, Indonesië en Nederland, allemaal landen die door de historische band de Nederlandsetaal aan elkaar verbonden.

Tijdens het festival had Diana Ferrus diepe indruk op me gemaakt, met haar gedicht over Sarah Baartman de ‘Hottentot Venus’, een Zuid-Afrikaanse Khoisan die in de negentiende eeuw als kermisattractie door Europa reisde. Haar skelet, geslachtsdelen en hersenen werden in een Frans museum tentoongesteld. In 2002 werden ze op verzoek van Nelson Mandela teruggebracht naar haar geboorteland en begraven in de Kaap.

Op de eilanden kregen we overal een warme ontvangst. Dat maakte de wijze waarom we in Nederland werden welkom geheten des te des te opmerkelijk.

Wie in Suriname of de Nederlandse Antillen op het vliegtuig stap is verdacht, totdat hij of zij zijn of haar onschuld bewezen heeft!

Omdat ik vaak in Suriname ben voor mijn werk, heb ik de honderd procent ontelbare keren aan den lijve ondervonden. De eerlijkheid gebied mij te zeggen dat ik nooit de vernedering heb hoeven te ondergaan, van in latex gestoken vingers die zich in mijn achterste proppen. Wat niet weg neemt dat ik iedere keer opnieuw getuige ben geweest van de vernederende gang naar ‘beneden’, van reizigers die om onduidelijke redenen uit de rij gevist worden.

Het meisje dat ik later terug zag bij de koffers, en die mij huilend vertelde dat ze haar tampon heeft moeten verwijderen voor de ogen van een douane beambte is me tot de dag van vandaag bijgebleven. De plaatsvervangende machteloosheid die ik voelde opkomen, deed me zowat exploderen van woedde

Steeds weer neem ik me voor, mijn ervaringen op papier te zetten. Eenmaal binnen het fort Nederland van Donner en Verdonk stort je, je op de dingen van alle dag en wil je alles zo snel mogelijk vergeten. Toch knaagt het in de achterkamers onder je hersenpan.

Het kabinet heeft haar mond vol van waarden en normen. Obscure regiems die de mensenrechten met de voeten treden, worden zonder aan ziens des persoon aan de schandpaal genageld. Hoe is het dan in hemelsnaam te mogelijk dat je als burger met de Nederlandse nationaliteit als derde of vierde rang burgers behandeld wordt bij thuiskomst.

De Nederlandse staat is tevergeefs door de ombudsman gesommeerd de mens onterende behandeling Schiphol te staken. Uitspraken van de ombudsman zijn niet bindend. Maar toch wordt daar doorgaans grote waarde aan gehecht. Er is een veroordeling tot betaling van schadeloosstelling, aan een vrouw die zich voor de ogen van haar kind moest uitkleden. Binnen de Surinaamse gemeenschap is de verontwaardiging groot. Door de schaamte cultuur durven mensen niet met hun verhalen naar buiten te komen. Bundeling van die verhalen zou geheid een bestseller opleveren.

‘Ik ga nooit meer naar Suriname.’, Verzuchtte een moeder laatst bij radio mart. Ik heb twee dochters. Ik wil niet dat iemand onder de mom van controle een vinger in hun vagina stopt. Want zo een kind houdt er een trauma aan over, voor de rest van haar leven. Dus hoe graag ik ook ga. Voorlopig mij niet gezien.’

Er zijn al geluiden te horen van mensen, die een dure ticket via Frankrijk of Amerika er voor over hebben, om alleen mar niet geconfronteerd te worden met de onmenselijke behandeling op Schiphol.’Liever dat. Want alleen maar een ticket kopen naar Suriname, maakt je al verdacht.’ Zegt een vrouw die lid is van de Pinkster gemeente.

De autoriteiten zwijgen in alle talen. De media meldt incidenteel over de schandvlek aan onze grens. Zelfs als de controle op de luchthaven een miskraam ten gevolge heeft, blijft het doodstil op het ministerie van Justitie met een Christen Democraat aan het bewind. Is het leven van een ongeboren kind vandaag de dag niets waard?

Zo langzamerhand kun je, je afvragen als het gevoel dat binnen de gemeenschap heerst, dat Surinamers een vergeten groep vormen in dit land niet terecht is. Ondanks klachten binnen de gemeenschap dat politici van Surinaamse afkomst geen moer doen voor de eigen groep, is er toch weer massaal gestemd op kandidaten uit de eigen groep. Dit zou een teken aan de wand moeten zijn dat de mensen zich niet vertegenwoordigd voelen door autochtone politici. De angst voor cliëntelisme is aan deze kiezers niet besteed.

Ben ik tegen controle ben? Nee! Dat ben ik niet. Ik vraag me alleen af of de wijze waarop het gebeurd, de grofheid waarmee mensen gecriminaliseerd worden voordat hun schuld bewezen is, opweegt tegen het effect van de controles. Gelukszoekers blijven hun kans wagen door, minimale hoeveelheden via hun lichaam het land binnen te brengen. Het is publieksgeheim dat de grote ladingen via andere wegen het land met zijn open grenzen binnenkomen. De honderd procent controle is slecht cosmetisch bedoeld .

Als men echt drugs de wereld wil uitbannen, moet men beginnen met strengere eisen te stellen aan de uitvoer en het gebruik van bepaalde chemicaliën, die gebruikt worden bij het verwerken van coca pasta tot cocaïne. Bedrijven als Akzo chemie verdienen daar een dikke boterham mee, en zo ook indirect de Nederlandse staat.

Dat er op schiphol controle moet plaatsvinden, kan niemand tegen zijn. Alleen vraag ik me af, en met mij velen binnen de Surinaamse gemeenschap waarom er geen scanapparaten op de luchthaven geplaatst worden, waar iedere reiziger waar ook ter wereld vandaan doorheen loopt. Hierdoor voorkom je ongelijke behandeling van passagiers en wordt onnodige ongemak op de luchthaven verkleind.

Het is niet voor te stellen dat anno 2006 in de tijd van de mobiele telefoon met camera, zulke praktijken nog plaatsvinden. Waarschijnlijk beseffen beleidsmakers zich de heftigheid van zo een ervaring niet. Dat kan blijkbaar alleen als je het zelf heb meegemaakt.

Uit de felle manier waarop Diana Ross zich verweerde toen ze op een luchthaven betast werd door een beambte, blijkt de inbreuk dat zo een behandeling op een mens kan hebben. Ze vergeleek hetgeen haar overkwam met een verkrachting.

Het is daarom niet verwonderlijk, dat ex-VVD leider Hans Dijkstal, de onmenselijke toestanden op onze internationale luchthaven vergeleek met praktijken die thuishoren in een bananenrepubliek en een beschaaft land als het onze onwaardig zijn..

Clark Accord – www.clarkaccord.com