dinsdag, maart 19, 2024
HomeColumnsLezen is gratis reizen

Lezen is gratis reizen [COLUMN]

-

De Nationale Carrierebeurs

Door Usha Marhé – Het is met boeken net als met muziek: je weet pas waarvan je bloed gaat dansen nadat je van alles beluisterd en geskipt hebt en dan op een dag die poku hoort die het helemaal voor je doet. Zo is er voor iedereen een boek te vinden dat je niet kunt wegleggen tot je het hebt uitgelezen. Zelf heb ik altijd van lezen en verhalen gehouden, ik was als kind al een boekenwurm. Ik las alles wat los en vast zat, ook stripseries die vroeger populair waren zoals Suske en Wiske, De Rode Ridder, Asterix en Obelix, Paling en Ko. Via al die verhalen kon ik dromen, lachen en mijn horizon verbreden. Het lezen hielp mij te ontsnappen aan de autoritaire opvoeding en het autoritaire schoolsysteem die vroeger normaal waren in Suriname, maar die voor mij een benauwend keurslijf vormden. Via de zwarte letters op het witte papier kon ik nieuwe mensen en andere landen leren kennen, en situaties op een andere manier leren bekijken.

Als zeventienjarige had ik – voor mijn gevoel – alle interessante boeken die de CCS bibliotheek op Ma Retraite 4 had al uitgelezen. Als leerling van het Miranda Lyceum ontdekte ik dat ik vooral geïnteresseerd ben in boeken die vanuit engagement zijn geschreven, en in verhalen die zich afspelen in een cultuur waarmee ik mij verwant voel. Er waren toen nog niet zoveel romans van Surinaamse auteurs. Ik kan me het als de dag van gisteren herinneren hoe blij ik was toen ik voor mijn literatuurlijst ‘Kollektieve schuld’ van Edgar Caïro en ‘Sarnami, Hai’ van Bea Vianen las. Ik kon ze niet wegleggen. Lezen voelde aan alsof ik thuiskwam, toen ik deze verhalen las. De taal die ik dagelijks hoorde, de culturen uit Suriname, de vogels die in onze tuin floten, de regen die uit de hemel viel, de kikkers die we elke dag hoorden kwaken, de zon die mijn huid elke dag leek te willen verbranden, dat alles en nog meer vond ik terug in deze boeken, ik kon het allemaal ruiken, voelen en proeven. Destijds had ik er nog geen idee van dat ik zelf ooit zou schrijven, en dat juist deze twee auteurs mijn Surinaamse schrijfvoorbeelden zouden worden. Later zou ik ontdekken dat vooral boeken van schrijvers uit het Caraïbisch gebied en Zuid Amerika mij steeds weer weten te betoveren.

Ik ga regelmatig naar boekenwinkels, boekpresentaties en de bibliotheek om nieuwe boeken te ontdekken. Want lezen is voor mij gratis reizen. Onlangs heb ik ‘Het korte maar wonderbare leven van Oscar Wao’ van de Dominicaanse auteur Junot Diaz gelezen. Daarvoor las ik twee boeken van de Chileense schrijfster Isabel Allende: ‘Het eiland onder de zee’ en ‘Het negende schrift van Maya’. Het zijn stuk voor stuk prachtige verhalen, gebaseerd op historische feiten. De boeken van schrijvers als Isabel Allende, Junot Diaz, Julia Alvares en Edwidge Danticat fascineren mij enorm, omdat ik via hun werk veel leer over het Caraïbisch gebied, waar Suriname sociaalhistorisch deel van uitmaakt.

Middels deze boeken ontdek je dat Suriname niet uniek is qua recentelijke ontwikkelingen. Je herkent veel van de dynamiek van de Surinaamse situatie vanaf de staatsgreep in 1980 terug in een boek als ‘Het feest van de bok’ van Mario Vargas Llosa. De titel verwijst naar de bijnaam ‘de bok’ van Rafael Trujillo, die hij kreeg vanwege zijn seksuele driften. Hij heerste langer dan dertig jaar als een wrede dictator over de Dominicaanse Republiek. Je kunt zeggen dat hij de Hitler van het Caraïbisch gebied is geweest. Trujillo haatte zwarte mensen, in 1937 gaf hij de opdracht tot de genocide van ongeveer 20.000 zwarte Haïtianen, bij de Dajabón River, een oversteekplaats tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek, die ook bekend is onder de naam Massacre River. In de roman ‘Land voor de levenden’ van Edwidge Danticat beleef je deze periode en de massamoord mee.

Trujillo is in 1961 vermoord, zijn heerschappij heeft diepe sporen achtergelaten en zal nog heel lang gevolgen hebben voor de ontwikkeling van het land. In november 2013 werd bekend dat door een vonnis van het Constitutioneel Hof van de Dominicaanse Republiek dit land ruim 250.000 personen hun nationaliteit dreigt te ontnemen, voornamelijk mensen van Haïtiaanse origine die in de Dominicaanse Republiek zijn geboren. Door deze boeken begrijp je waarom de relatie tussen deze twee staten zo gespannen is en waarom er zoveel deining binnen de Caricom is ontstaan over dit vonnis. En dan snap je ineens beter waarom er zoveel Dominicanen en Haïtianen naar landen in de regio zijn gevlucht, ook naar Suriname.

Mijn fascinatie voor deze verhalen ligt in de herkenning met de Surinaamse situatie tijdens de dictatuur van de jaren ’80 en de nasleep die we tot de dag van vandaag voelen. Het is niet precies zo bij ons gebeurd, maar de dynamiek is wel hetzelfde: de angst die de maatschappij verlamt en vergiftigt, de censuur en zelfcensuur, de verdwijningen, de verharding die samen gaat met de verarming van normen en waarden, het systeem van verklikkers, de schaamteloze corruptie, de uitschakeling van organen als de vakbond, het manipuleren van wet en recht, het is allemaal heel herkenbaar. Door ‘Het feest van de bok’ leerde ik te begrijpen wat er in Suriname is gebeurd.

De volgende boeken liggen al klaar om te worden gelezen. Twee titels van Edwidge Danticat, die van geboorte Haïtiaanse is en internationaal in hoog aanzien staat om de kwaliteit van haar werk. Haar boek ‘Create Dangerously – the immigrant artist at work’ gaat over schrijverschap en is voer voor mijn schrijversziel. De andere heet ‘Vaarwel, broer’(Brother, I’m Dying) en gaat over haar eigen familie. Dit boek werd door de National Book Critics Circle bekroond als de beste autobiografie van 2007.

Wilt u iemand blij maken met de feestdagen? Geef dan een boek of boekenbon cadeau. Laat mij het goede voorbeeld geven.

Welk boek vond u zo mooi dat u het niet kon wegleggen en door móest lezen? En waarom vond u het mooi? Ik lees graag uw antwoord op deze vragen – inclusief de naam van de auteur van het boek – onder deze column. De inzender van de leukste reactie krijgt van mij een nieuw exemplaar van ‘Vaarwel, broer’ als cadeau opgestuurd.

Alleen reacties die uiterlijk 31 december 2013 onder deze column staan doen mee. Over de uitslag is geen correspondentie mogelijk. Op Waterkant zal worden bekend gemaakt wiens reactie is uitgekozen. De winnaar mailt daarna zijn/haar naam en (post)adres in Nederland aan de webmaster van Waterkant. Vervolgens wordt het boek naar u verzonden, met een persoonlijke krabbel van mij als bedankje.

Ik wens u fijne feestdagen toe, en een gezond en gelukkig 2014.

Usha Marhé

opening
Fernandes Express
KASSAV LIVE in Rotterdam

7 REACTIES
  1. Het boek:Hoe duur was de suiker van Cynthia Mc Lloyd heb ik echt achter elkaar bijna zonder te stoppen uitgelezen. Dit boek heeft een geweldige indruk op mij gemaakt. Als Surinaamse was ik natuurlijk op de hoogte van mijn slavernij verleden,, maar door dit boek bracht de schrijfster mij dieper in de gevoelens van mijn voorouders. Ik heb soms al huilend verder gelezen. Als ik moest eten en drinken was het met het boek op mijn schoot. Ik heb minstens 20′ exemplaren cadeau gedaan aan familieleden envrienden. Iedereen die jarig werd, kreeg er een cadeau. Daarna heb ik elk boek van haar gekocht en weer cadeau gedaan aan anderen. Verder ben ik samen met mijn vriendinnengroep naar de film geweest.. Wij vinden allemaal het boek veel mooier!
    Vaarwel Merodia is ook een voltreffer ! Ook de moeite van het verfilmen waard.
    Ik dank God voor schrijfsters zoals jij Usha en de anderen die ons op de hoogte houden en informatie verschaffen over ons land en onze geschiedenis.
    Keep On doing the good work! Soso lespeki, lobi nanga blesi.


    Maak melding
  2. Het boek ‘ Voorbij de Kostgrond ‘ van Hek Schenkers. Ik vond het een leuk en interessant boek, omdat het het leven van een jongen diem op 16 jarige leeftijd vanuit Suriname naar Nederland vertrekt, omdat daar zijn toekomst ligt. ASls hij met pensioen gaat keert hij terug naar Suriname, gaat de voormalige plantages langs om meer over zijn verleden te weten te komen en dat met zijn vader te delen. Als hij op de terugweg is krijgt hij te horen dat zijn vader op sterven ligt. Zijn moeder die de 80 gepasseerd is neemt hij daarna mee naar Nederland. Zij belandt kort daarna in een verpleeginrichting.
    Het verhaal is historisch, emotioneel, bevat humor en geeft een goed beeld van het leven op de plantages en haar mensen.


    Maak melding
  3. Mijn boek
    Titel: Beloved (Beminde)
    Schrijver: Toni Morrison

    Dit boek heb ik in één adem uit gelezen en het is in mijn geheugen gegrift gebleven.
    Onlangs heb ik ontdekt dat mijn familienaam, een slavennaam is.
    Mijn overgrootmoeder is een vrijgekochte slavin geweest.
    Dat is één van de redenen waarom ik dit boek zo prachtig vind, de betrokkenheid met mijn eigen verleden.
    Het gaat over de Slavernij, in Amerika weliswaar, maar wel zo herkenbaar.
    De schrijfstijl van Toni Morrison is ongeëvenaard, ze maakt prachtige zinnen, veelal met een poëtische inslag en het verhaal is heel spannend.
    Een aangrijpend verhaal over een slavin die zichzelf had bevrijd en op de vlucht was met haar 2 jonge kinderen. Toen zij oog in oog kwam te staan met een slavenjager heeft zij uit wanhoop haar jongste kind vermoord voor de ogen van de slavenjager, met het doel hem te shockeren maar vooral omdat zij haar kinderen niet wilde blootstellen aan de gruwelen die zij had meegemaakt.
    Deze daad van een moeder die haar eigen kinderen op gruwelijke wijze “opoffert” om ze het leed van het slaaf-zijn te besparen is op een niet mis te verstane wijze door Toni beschreven, een daad waarvan de impact niet te bevatten is en letterlijk weergeeft hoe onmenselijk en onbevattelijk het leed was van de slaven.
    Toen ik aan het lezen was, wás ik ook daar waar het verhaal zich afspeelde, ik kon de omgeving ruiken en de sfeer proeven. Ik had gevoelens van intens verdriet maar ook van intens geluk bij sommige episodes. Een prachtig boek!
    Toni Morrison heeft de Nobelprijs gewonnen in 1993


    Maak melding
  4. Aahaar->Pratyaahaar. Alles wat je leest (tot je neemt) ga je ook uitstortyen (aan anderen geven). Lees dus vooral verheffend literatuur en geen wilde fantasieen van jan-en-alleman. Lees dat wat jou brengt van tamogun naar rajogun, van rajagon naar satogun. Helaas doet de meeste moderne literatuur juist het omgekeerde. Ze verheft niet, maar duwt je de afgrond in. Ze blokkeert je spirituele ontwikkeling door je juist aan de wereld en haar verleidingen te binden ipv ervan los te maken. Dus wees selectief met je leeskeuze.


    Maak melding
  5. Titel boek ; De lantaarndragers van Rosemary Sutcliff.

    Op het kaft van het boek was een soldaat met (Romeins)uniform afgebeeld.
    Hij stond achter rotsen op misschien bergachtig gebied, verder was er een brandend lantaarn of toorts zo groot als een houten emmer. Ook leek het alsof die soldaat alert was en in gevaarlijk gebied bevond.
    Het verhaal speelt zich af in de tijd van de Saksen.
    Zoals ik mij herinner, was een dappere krijgsman gevangen genomen en gedood door Saksen. Zijn vrouw en twee kinderen, een meisje en haar jongere broer waren alleen thuis in een dorp. Ook de mannen van de overige dorpelingen waren meegegaan voor het gevecht en waren allen verslagen. Zoals het gewoon was in die tijd, kwamen de Saksen(overwinnaars) naar bedoeld dorp en doodden een ieder, staken huizen in brand en namen voedsel, rijkdommen en jonge vrouwen mee. De jongen heette Marcus Flavius Aquila die zag hoe zijn moeder werd gedood en zijn vijftienjarige zus werd vastgepakt en ruw meegenomen door een potige krijger, een barbaar op een paard. Met een langs stak hij een ieder dood. Flavius die acht jaar oud was, kon zich ergens schuilhouden waardoor hij niet werd gezien door die barbaren. Hij hield zich in leven met eetbare dingen die hij kon bemachtigen.Zonder moeder,vader , familie of kennissen groeide hij op. Hij dacht voortdurend aan twee dingen namelijk zijn zus terugvinden en wraak nemen. Als kleine jongen slenterde hij van dorp naar dorp, over bospaden,onherbergzame vlakten op zoek naar de barbaren. Jaren gingen voorbij en Flavuis werd een potige jongen van vijftien jaar,die intussen een volwaardige krijger was geworden. Zijn wraakzucht was niet minder geworden. Uiteindelijk kwam hij in een dorp aan waar de barbaren zich hadden gevestigd die zijn familie had uitgemoord. Natuurlijk moest hij zich onopgemerkt verplaatsen in het dorp,want anders zou hij als vreemdeling gelijk gedood worden.Ook ik duimde als kind van 12 jaar dat hij hen moest vinden, wraak moest nemen en zijn lieve zus terug vinden. Vervolgens moesten zij vluchten en heerlijk samenleven, want ik wist hoe het was om zonder je naasten te leven. In die tijd groeide ik op in een weeshuis, waarbij de Rooms Katholieke priester vergelijkbaar was met de barbaren die ons dagelijks sloeg als een hunner. Om die redenen leek het alsof wij in het zelfde schuitje bevonden.
    In elk geval leverde uiteindelijk de zoektocht van Flavuis resultaat en vond hij zijn zus. Zij was intussen zeven jaar ouder geworden en was geen meisje meer.Zij herkenden elkaar en omhelden elkaar.Gelijk beval Flavuis haar om met hem weg te vluchten, maar zag dat zijn zus aarzelde. Zij hield hem voor, dat die barbaar intussen haar echtgenoot was geworden en een zoon bij haar had verwekt.Ook dat haar man thans niet thuis was, maar als hij of iemand anders hem daar zou zien, dan zou hij onherroepelijk gedood worden. Verder dat hij lief voor hem was en hij goed voor haar en haar zoon zorgde. Dat kind had de naam Flavianus gekregen, want ook haar zus mistte Flavius en in het kind vond ze tegelijk haar verloren broer. Na de uitleg van haar bekoelde de wraak in Flavius om die barbaar te doden.Hij kreeg wat voedsel voor de terugweg en namen zij toen afscheid van elkaar voor goed.
    Ook ik leefde mee met Flavius, dus wilde ik ook dat hij wraak moest nemen, maar natuurlijk legde ik mij neer bij dat besluit. Het leek alsof ik ook mijn verloren zus had gevonden.
    Ik wilde namelijk ook groot en sterk worden om vervolgens onze priester of pater een geducht pak slaag te kunnen geven.
    Het boek las ik over en over en steeds hoopte ik dat het anders zou aflopen, maar dat gebeurde niet. Toen besefte ik dat je de grootse vijand soms ook kan vergeven door samenloop van omstandigheden. Dat boek had ik in het jaar 1975 gelezen en daarna vond ik het boek na lang zoeken in het jaar 1991 terug in een oude bibliotheek. Het leek alsof ik Flavius mijn vriend terug had gevonden.
    Tenslotte heb ik ontelbare boeken gelezen, maar dat boek heeft mijn hart veroverd, zoals men zegt dat eerste liefde nooit vergeten kan worden. Ook ik heb die priester nooit geslagen en heb hem vergeven.Omtrent die priester is er door mij geschreven op waterkant.net als reactie van een artikel pedoparadijs van heer Iwan Brave en is het nog steeds te lezen.


    Maak melding
  6. Titel: the help
    Auteur: kathryn stockett

    In het Nederlands heet het ‘Keukenmeiden roman’, wat een armzalige vertaling is van de oorspronkelijke titel (The Help). Hoofdpersonen in dit boek van de ‘witte’ Kathryn Stockett zijn de ‘witte’ miss Skeeter en de ‘zwarte’ huishoudsters Aibileen en Minny.

    We leren Aibileen en Minny kennen door de verhalen die zij aan Skeeter vertellen over hun persoonlijke leven, hun zorg voor de kinderen en het huishouden van hun witte werkgevers en de vernederingen die zij daarbij moeten doorstaan. Dit speelt zich af in de jaren 60, in het zuiden van de Verenigde Staten (Jackson, Mississippi).

    De drie vrouwen komen afwisselend aan het woord in de verschillende hoofdstukken. Op die manier kunnen we hun ontwikkeling naar de eigen emancipatie goed volgen. Ieders persoonlijke ontwikkeling wordt vermengt vermengd met ontwikkelingen in de Verenigde Staten: de emancipatie van vrouwen en de burgerrechtenbeweging. Voor elk van deze vrouwen leiden deze ontwikkelingen tot hun ‘vrijheid’, de doorbreking van stereotypen en hun zelfstandigheid.

    Dit boek heb ik in een ruk gelezen. Tijdens het lezen zit je in het Jackson van de jaren 60. Je voelt de beknelling van de zwarte Aibigail en Minny maar ook van de witte Skeeter. Hun gezamenlijke reis naar de vrijheid laat zien dat mensen ook hun eigen geschiedenis kunnen schrijven. Dat maakt dit boek tot een aanrader voor iedereen.


    Maak melding
  7. Ik noem ze mijn ‘heilige 3′ Toni Morrison, Gabriel Garcia Marquez en Hugo Claus en zou van elk een titel kunnen kiezen en daar pagina’s vol over schrijven. Menige titels heb ik meerdere keren gelezen en wel in de tientallen, met name Marquez en Morrison. In de Wolken (Claus), Chronicle of a Death Foretold, Memories of my Melancholly Whores, Strange Pilgrims, No One Writes to thé Colonel (Marquez) of Home, Love, A Mercy, Paradise, Sula, Jazz (Morrison), allen hebben van mij de royal treatment gehad door ze steeds opnieuw te lezen. Ik leer beter kijken, zien, voelen, ontdekken van kleuren, emoties, nuances, begrijpen, de mens, deze wereld, de natuur, taal. Oh ja, vooral taal, dat instrument dat ons zo ‘mens’ maakt. Ik heb net HOME van Morrison voor de, ik dacht 10e of 12e keer gelezen. Haar jongste roman is eigenlijk een novelle die door critici niet tot haar meesterwerken gerekend zal worden, maar dat maakt mij niet uit. Persoonlijk heb ik in 1e instantie niets met een veteraan die last heeft van zijn tijd in de Vietnam oorlog, noch met een vrouw die als proefkonijn dient voor een discutabele arts. En toch weet het verhaal en het idee van ’thuis’ verweven in deze 2 hoofdlijnen te fascineren en mij te boeien. Het boek heb je zo uit, nog geen 100 pagina’s, meen ik en evenals haar laatste 2 boeken Love en A Mercy, zijn het de onderliggende thema’s en lagen gestoeld in de taal die je naar de keel grijpen en je in de spiegel doen kijken en …voelen. Ik heb Morrison en Marquez slechts in het Engels gelezen en heb geen idee welke rol het Nederlands bij die beleving zou spelen.


    Maak melding

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

LAATSTE BERICHTEN:
TOP SITES